شعر شماره صــد و یک / صفحه 186
عـــــــباس دُوس حَــــــمبُم ب! حَـــــــــمبُم کَــــل غُــــــلُم ب!
یــــــــــکی بییامه پـــــــیشش! غِــــریبه بِ نـه خـــویشش
گــــــفتش کـــه کارُمـ هـــادِن! گــــدایی یــــادُم هـــــــــادِن
شـــــــاگرد پــــــــادوت بــــاشُم یـامـــفتِ یـامــــفت بـاشُم!
عــــباس دُوس بـــهش گفت! کـــوشاتِ کـــن یَکم جُفت
اِز هـــــــرکــس و اِز هـــــــرجـــا گــــدایی کــــن تـــو در جا!
هـــــرچــــی کــــــــه هادییَنته! بــــد یــا خُــــــب هادییَنته
قُـــــــــبول کــــن و بِــــــگی زود نِـــــگیری هُـــــــمباشه دود!
ایـــــــنایه گـــــــــفت دِتُـــــپّی! بــــه نـــــوره خـــــانه کُــــپّی
یَــــــــــــهو هِـــــــمُن غِــــــــریبه در بِـــزه گــJــفت نِـــــصیبه!
قــــــــسمِت مـــــــــا عـــــــجیبِ هــــادِن کــــــه بــی فِریبِ!
گـــــدایُو مــــــــــــحتاجُم مِـــن! بــــه حـرفات مـحتاطُم مِن
جُــــواب هــــادا اُس عــــباس! مـــــا اُســـتاتیم اِی رقّـاص
گــــــدایی اِز مِـــــن ایــــــنجن؟ کــه لخت و عورُم اینجن؟
اویَــــم جُـــــوابش هــــــــــــادا! کـــــــه هـــــــرچی بادا بادا!
خــــــــــــودت خُـــبه که گفتی! گـــــدایی کـــن نـــه مفتی
بــــــــجاش نُــــگا نُـــــکُن تــــو! بــه کــــیش نُـگا نُـکن تو!
بــــــگیر و واســــتان تــــو خِیر اِز حــــــتا هــــوتا یــــو غِیر
اُنَــــــــم نُـــــــــبُرد و نــــــــییارد! یَـــه کــــــاسه نوره بییارد!
بِــــــــــگی قُـــــــبول هُــــــنکُنی؟ یـــا قُــــــل بِـــقُل هُـنکنی؟
جُـــــــواب هــــــادا قُــــــــــبوله! قُـــــــبول روی قُــــــبولِـــــه
ایــــــــن حــــــــــــاصل کـــــارُمه! سُـــــبُک تِـــــرین بــــــارُمه
چــــــــه نـــوره بـــاشه چــه مو؟ گــــدایی ایـــــنه عـــــــمو!
عـــــــباس دُوس واچُــــــــــرتی! آه بِـــــکِشی یَــــه هُــــرتی
گـــــــــفت کــــه یَه روزه اُستا؟ هــــــابییه اُســـتا اُســـــتا!
خلاصه، به تعبیری که هسته او اُســتا مـــایَم هــــسته!
هـــرجا کـــه صــــف هِــــوینیم! هـــــر ســـهمیه بـــــــبینیم
هــــــــــرچـــی و هــــر اِنــــــدازه! هـــست واسته ما اِنگیزه
وا مـــــــــــــــــاشینای گِـــــــــرُن! ســـــــرِ صــــفیم بـی گُمُن
یــــــــا اگـــه پــــــولدار هستیم یــــــــارانه مــــــــیپِرستیم!
****
مــــــــــــــــا مـــــردم قُــــــــــروتی قُـــــــروتی یـــــو قُـــــروتی
پـــــــــایین جِـــــــــست قُروتی! بــــــالا جِــــست بـــــاروتی
خــــــــــالو خالو خَـــرِته بمادی! شــــــما مَــردمه چه کاره؟
عباس قندهاری وچّه ناف شاهرود
1402/01/14
عباس دَوس: نام مردی است که به لطائف الحیل مشهور و گدائی بسیار مکار و مضحک و سمج بود که از فرهنگ عربی به داستانها و ضربالمثلهای کهن ایرانی (شاهرودی) نیز راه یافته است// حمبُم: حمام، گرمابه// بِ: بود// کَل غُلُم: کربلایی غلام// بیامِه: آمد// پیشش: نزدیکاش، نزدش//
خویشش: قوم و خویش، از نزدیکان و فامیلش// گفتِش: به او گفت// هادِن: بده، در اختیار قرار بده// یادُم: بیاموزم، تعلیم، یادم بده، آموختن کاری بکسی// پادو: شاگرد دکان، خانه شاگرد، کسی که برای انجام کاری دوندگی کند// یامفت: مرکب از یا حرف ندا + مفت در تداول عوام، رایگان، مجانی، باد آورده، تعبیری طعن آمیز عمل خواهندهی بی رنج و رایگان را گویند// کوشات: کفشهایت// هادیینته: به تو دادند و بخشش کردن// بِگی زود: سریع دریافت کن و بگیر// هُنباشه: میشود// اینایه: اینها را// دتوپی: چپید و داخل شد// نوره خانه: محل و جایگاهی در ورودی یا داخل گرمینه حمامهای قدیم وجود داشت با وسایل مربوطه (واجبی خانه) که برای رفع موهای زائد بکار میرفته است// کُپی: کوتاهی// یَهُو: یکباره، یک دفعه// هِمُن: همان//
نصیب: بهره، بخت و اقبال// قِسمِت: بهره// محتاط: کسی که باحزم و احتیاط به امری اقدام کند// هادا: داد// اینجِن: در این محل؟//
بادا باد: کلمهای است که در مقام اهمال و بی علاقگی نسبت به چیزی یا امری میگویند، یعنی هر چه میشود بشود// جاش: مکانش// کیش: کیاش، کساش، نفرش// واستان: بگیر، بزور گرفتن// حتا هوتا: (عطا اوطا) اصطلاحی است که به هنگام ورود چندین نفر میهمان ناخوانده اعم از کوچک و بزرگ عنوان میشده است// نُبُرد و نیارد: نه برو و نه آورد، بدون معطلی بلادرنگ// نوره: داروی نظافت، موبر، واجبی// بیارد: آورد// بگی: بگیر// هُنکُنی: میپذیری، میکنی// قول بقول: نقل قول و چهل کلاغ// واچُرتی: متعجب شد و حیرت زده شده// یَ هروتی: یک نفسی، یک سر کشیدنی// اُستا: استاد//
هابیه: شده// هَستِه: موجوده// اُستامایم: استاد ما هم هست// هِوینی: میبینیم// ببینیم: ببینیم// گُمُن: ظن، خیال، فرض// قُروت: کشک//
جست: خیز، رها شدن// باروتی: فامیلی است، باروت فروش، باروت؛ گردی سیاه رنگ که از شوره (ازتات دو پتاسیم) و گوگرد و ذغال درست میکنند برای توپ و تفنگ و آتش بازی// خالو: دایی// خالو خالو...: یکی از بازیهای پر تنش و جذاب محلی که نوجوانان به دو گروه مساوی تفسیم میشدند و پس از قرعه کشی نفرات اول بر کول یا شانه نفرات دوم سوار میشدند و این شعر را تکرار میکردنند. بنابراین اگر مخاطب را به اشتباه صدا میکردنند جایها تعویض میشد و بازی ادامه مییافت، بازی شاهرودی.
