شعر شماره شصت / صفحه 101
قـــــسمِت هـــــابه بِـــــرویم مـــــا تِــــــــیرُن
پــــــــــــــــییِرُم بِ یَــــه ســــه چـــار مــــاه، حِـــــــــیرُن
کـــــــــــار بَــــــــــــنّایی نِ بِ، بِ ســخت بِ
مـــــــــــــــین غــــــــــــــربِت هـــــــــــابیییم ما وِیـــــــلُن
هرکــــــــــی یَــــگ چیزی یو کاری هُـنگفت
تا کــــــــــنه ایـــــــــن پـــــــــــــییِرُم کـــــــــاری جـــــفت
صـــــــــبح یَــــــــگ روز بِــــرفت کــــشتارگاه
بِـــــــــــخِری چـــــــــند جِــــــــــــــــگِر او وخــــت پــــــگاه
بــــــــادزِن و مـــــــنقل و ســـــــــــیخم بِخِری
ماشـــــــــــــــــــــــــــه یَگ چـــــــکش و مــــــیخم بخری
بـــــــــعد برفت واســـــته ذغال و کَــــــــفزِن
بِـــــــــــــــــــخری مـــــــــــیز و تِــــــــــــــــنوره هَــــــــــفزِن
هــــمه چــــیزه بـــــخری یـــــگ عــــــــــــــالُم
گـــــــــفت بِـــــــــساط خــــــــانه ی دخــــــــــتِر خــــــالُم
ســــرکوچه دم خـانه او شروع کِرد بِه هوار
جــــــــگر ســــــــیخ بِکِـــــــشی مــــــــــنقلِ زُل کرد بکار
مَـــقَس و زَنــــبول و اِنـــگی همه روی جگرا
فـــــــــش هِــــــــــــندا به اونا گفت پییِرُم سگ پییِرا
بِـــــــــرِوین رو جــــــــگرام تُـــو نُـــــــــــخورین
پــــــــول و پَــــــل هـــــیچی نییه، جــــــــگرامِ نُخورین
کیش و کیش کِرد که بِرن جگراشِ نُخورن
مــــــــــــــشتِری یَــــــــــم کــــــــه نییه تا بِخِرَن یا بُبُرن
اِز روی نــــــــــــاچاری ســــــــــیخای حاضر کِرد
بــــــــــــاد بِزه پـــــــــــخت، مــــــــــاهـــــــــایه نـاظر کرد؟
مِـــــــــــن و وِچّـــــــای بــــــــــــــــــتول وا پییرم
جـــــــــــگر هُـــــــــنخوردیم و هِــــــــــنسُخت جِـــــــــگِرُم
خُــــــــــب و خـــــــــوشحال پــــــــییرم وا خِنده
ســــــــــــود نِکِرده بــــــــــــــــه چــــــــیشی هِــــــــــنخِنده
اما هُــــــــــنگفت کــــــــه چــــــــون اوِّلــــــــــشه
کــــــــــــــــــم کـــــــــــــمو مـــــــــــــشتری یـاشِ هِـنکِشه
وا هـــــــــــــــمه ایــن حــرفا گُــمُنُم جـــــا بِزییه
مـــــــــــــــــــــنقل و بــــــادزِن وَرهَـــــــــــــــــــم بــــــــزییه
جـــــــــــــــــموجور کِــــــــــرده بـره نــــــــــفتی بره
پـــــــــــنج و شـــــــــــــیشِ ول کـــــــنه هــــــفتی بـــــــره
سال چل یا سی یو نه نفت قُدُمُن بِ همه جا
گالُــــــــــن و پــــــیت و چِـلیک اِز خُـــودِمُن بِ همه جا
نفت فروش شعبه نفت کم کَمَک از راه بِرِسی
هـــــــــرکی که دیــــر برسی شـعبه بهش نـــفت نِرِسی
وای به روزی که هوا سرد بِ یکم یخ بِزی بِ
شــعبه یَم نــفت نِــدا بِ، پــــــــشت درش نخ بِزی بِ
رَجِ پیت و چِــــلک و مــردم ســـــــــرما دِزه بِ
پییر دولِت وامانده هِسُخت کـــه چِـره خُوش دزه بِ
بُــــگذِریم حــــــرف سیاسی یو میاسی نزنیم
حـــرف نـــفت و چــلیک و پــــیت بــه روســـــی نزنیم
دلـــــــخوشیم وا پــــییرم نــــفت بُــــــــــــبُریم
نـــــــــــــفتِ رو گــــــــــاری هَـــــــشَلهَف بُـــــــــــــــــــــبُریم
آخـــــــــه کــار پییرم کـار جدید بِ دوسه ماه
بعد کـــار جِــــگریش او فــــکر نُــــــن بِ واســـــــــتُمــــا
خـــــــر و یـــگ گــــــــاری بِـــــگِت نـــــــفت بُبُره
مِـــــن و وِچـــو غُـــلُمِ واســـــته ی وردســـــــــت بــــــبره
پیت نفت چنتا به دست مِن و چنتا به غُلُم
بــــــه هــــوایی کـــه هِــــنوز پـــــیش خــــــر و روی پُلُم
گاری چـــار چرخه نـــبه، خــر وا دوتا چرخ اُتُل
پـــــیت نـــفت و مِن و بابای و غُلُم، تـــــــــــخت اُتُــــل
هِنّــــــــــــو هِــن کِـــرد پــــییِرم خــــر هِــــنِرفت
چــــو بِزه ســـیخ بــــزه خــــر دِگـــــه اصــــــــــــلا هِنرفت
بارِش کم کِردیم، چنتا پیتی بِگِتُم اِز روی بار
تُــــکُن هادا دُم و گــــوش خر که بریم مـــــــــا روی بار
پا که بِشتیم روی گاری خیز بِگت خر که بره
یـــوغ شـــل کرد پییرم هاش و هاش کرد کـــــــــه نِره
یکمی صبر کردیم پیتای سر خالیه پر کِردیم
هـــمه آمــــاده ســــووار گـاری توره شَــــــم پـــر کردیم
خـــــــــر بِرفت ما ســـه نفر وا پیتا روی گاری
ســــمت شِمرُن روی کـــوه نــــفت بــــــــــبریم وا خاری
خالـــــــــــــــــی کـــــردیم یــــــــــه دوجا نفتایه
جــــــــــــــــــــــمع پــــیتُ چِــــــــــلیکا هـــــــــــــــــــــفتایه
گَــــــــل به ســــــــمت دگه وا هِن هِن و میخ
خــــــــر به زور هِـــــنکِشی و هُـــــــــــــــنخورد ســـــــیخ
چَـــــــــــــــــــــــــــــپه رو هـــابه دِگِـــردی گــــاری
خـــــــــــــــر بــــــــیـــیُفتی بـــــــه زمـــــــــــــــــین وا زاری
عرعر خر، پـــیت خـالی، گاریه چپ، سر خونی
تِــرس من گـــــــاری یو خر گریه غُلُم وا ســــــر خونی
پییرم فُـــش به خــر هِندا خر کُل ماندهی ک...
شُو که چیزی نِدِنُمته کوفت کنی صُب نـــیمه جُنی
تو سِزاوار جُوالدوز و چُماق و کتکی ای خر ریقو
تـــــــــــو چَموشی یـــو حَرُم زاده خری ای خــــر جـــیغو
ور پــــــــییر مـــار تو ریــــــدُم چپه رو کِردی مِنه
روی پــــــالُن تـــــــــو ریــــــــدُم کُـــــــــپُرو کِـــردی مـــــنه
غُرغر هِـنکرد و جم هنکرد پییرم هرچـی که بِ
سرخونی غُلُم و پیت وچلیک گاری و خر بحثی که بِ
واروشاند چـو به سر خر، که بریم شــعبه نفت
ســــــــــر وِچُّـــم چِـــره هِــــمچین هــــابه خوناش برفت
گور هــــرچی پییر نـــفت خِـــــر و نفت فــروش
بِـــــدی بــــــاجیم دم خـــــانه، بِــــکشی داد و خــــروش
گفتُم اِز ترس به مارُم که نُکُن انقــــده جوش
کـــــــو نَمِد داغِ بـــــــیار داغ کــــــنیم بِـــــــــــیلیم روش
صـــــد هزار مـــــرتبه شــــکر که خـطِر رد هـــابه
دل مــــــــــار و پــــــــــــــــــــــــــییرم قرص و محکم هـابه
کار نــــفت ســــخت و خــــطِر داره عـــــــــــمو
خـــــــر و گــــــــــــاریِ دوچـــــــرخ تــــخت خطر داره عـمو
خـــــــــر و نــــفت و نـــفت خِر و شــعبه نفت
رمــــــز و رازی داره تــا یکـــــــی دوتـات هــاباشه هـفت
غَــــــلت بِـــــــــزِن روی پــــــل شـــــــعبۀ نـفت
خـــــــــــــــر و نـــــفت و نـــــــفت خِــــــر و سُــــــمبۀ زَفت
گــــــــــــــــــــور بــابــای هـــزار مِـــــــــیدُن نفت
مــــــــــــــا نُـــــــــــخواستیم بـــرفت عـــمر نُگا عمر بِرَفت
عباس قندهاری وچّه ناف شاهرود
1401/05/10
قسمت: نصیب، بهره// هابه: شد// پییرم: پدرم// حیرون: سرگشته، سرگردان// نِبِ: نبود، وجود نداشت// بِ: بود// مین: تو، درون، داخل//
غربت: دوری، دوری از شهر و خانهی خود// هابییم: شدیم، قرار گرفتیم// ویلون: سرگردان، آشفته، گمراه، سرگشته، در بدر// جفت: زوج، مقابل فرد، جور کردن// برفت: رفت// وقت: هنگام،گاه، مقداری از زمان// پگاه: زود، سروقت، صبح زود// بادزِن: باد بزن// ماشه: انبر آتشگیری// کفزن: وسیلهای برای جابجایی آتش یا خاکستر// تنوره: لولهی حلبی که روی سماور یا آتش منقل میگذارند، دودکش// هُفزن: دودکش، مکنده، فن و هواکش//
یگ عالم: خیلی زیاد// بساط: گستردنی، وسایل و پیروه دم دستی// زل: سرخی ذغال و آتش// مقس: مگس// زنبول: زنبور// انگی: زنبور گاوی//
سگ پییرا: پدرسگا// بروین: دور شوید، بروید// تو: چرخیدن، دور زدن، گردش// پول و پل: ترکیب وصفی، پول زیادی، پول مول// کیش و کیش: راندن، دور کردن// نییه: نیست// بزه: زد// ناظر: نظر کننده، بیننده// وچّای: بچههای// بتول: دختر دختر خاله و همسر آقای استوار قلیچی که هردو به رحمت خدا رفتهاند روحشون شاد// هُنخوردیم: میخوردیم، سرو میکردیم// هِنسوخت: میسوخت// چ شی: چه چیز// هِنگفت: میگفت// کم کمو: آهسته آهسته، آرام// هِنکِشِه: جلب میکند، میآورد// گُمُونُم: به خیالم، به گمانم// جابزیه: جا زده، ترسیده// ورهم: در پشیمانی است// بِره: برود//
هفتی: بیشتر خواهی// قُدومون: با ارزش و محکم و پربها// گالن: مقیاس سنجش مایعات در اینجا منظور بیست لیتریهاست// پیت: بیست لیتری حلبی مخصوص روغن و نفت و بنزین و...// چلیک: ماخوذ از روسی ظرف حلبی بزرگ که در آن نفت و روغن یا چیز دیگر بریزند// کم کمک: یواش یواش//
بِرِسی: مد شد، به روز شد، وارد شد// نِرِسی: نرسید// بِزِه بِ: زده بود// نِدِه بِ: نداده بود// رج: ردیف، صف// دِزِه بِ: یخ و سرمای شدید زده بود//
پییر: پدر// واماند: عقب مانده، باز مانده// هِسوخت: میسوخت، تنبیه شدید میشد// خووش: خوابش برده بود// هشلهف: بی مصرف، بد، به کار نیامدنی// بگت: وگت، گرفت// وچو: بچه خردسال// غلوم: غلامرضا// چرخ اتول: چرخهای اسقاطی ماشین// هِنّو هن کرد: صدای راندن خر یا الاغ و استر// هِنِرفت: نمیرفت// چُو: چوبدستی، چماق// بِگِتیم: گرفتیم، برداشتیم// تُکُن هادا: تکان داد// بِشتیم: گذاشتیم// خیز: جست، جهش//
یوغ: افسار و چوبی که بین سر دو چهار پا میگذارنند// هاش: ترمز چارپایان// توره: توبره، کیسهی کاه و خوراک چهارپایان// گَل: رفتن به سمت قرار// هنکشی: با سختی جابجا شده// چپه رو: واژگون// دگردی: وارونه شد// بییفتی: افتاد// کُل: شل، بی دست و پا افلیج// ندنمته: بهت چیزی ندم//
کوفت: آسیب، آزار، در اینجا خوردن خوراکی منظور است، کوفته// جوالدوز: سوزن ضخیم و بلندی که جوال یا بارجامه و تاچه را با آن بدوزند//
ریقو: ریخو، ریغو صفت نسبی آنکه ماسکه (نگاهدارنده) سست دارد یا شکمش خود بخود برود، سخت ضعیف و لاغر// چموش: چارپایان شوخ و لگدزن// جیغو: صدای بلند و نازک// چپه رو: واژگون، سر و ته// کوپورو: خم و دولا// هنکرد: میکرد// واروشاند: ضربه زد با چوبدستی// وچم: بچهام//
همچین: اینجوری// بدی: دید، نگاه کرد// باجیم: مادرم// بِکشی: با صدای بلند فریاد کرد// نمد داغ: سوخته پنبه یا تیکه نمد برای جلوگیری از خونریزی// بیلیم: بگذاریم// رد هابه: رفع شد// قرص و محکم: سفت و خاطر جمع// هاباشه: بشود// غلت: حرکت در روی زمین از یک پهلو به پهلوی دیگر، غلتیدن// سُمبه: آلتی به شکل میلۀ فلزی که برای پرکردن تفنگهای سرپر یا تمیزکردن آن به کار میرفت// زَفت: ریختن سخن را در گوش کسی گویند، پر کردن// نُخواستیم: چشم طمع نداریم// برفت عمر: سن و سالمان گذشت و پیر شدیم و خیر ندیدیم// عمر برفت: چشم برهم زدیم پیر شدیم.
